Πώς η κλιματική αλλαγή επηρεάζει τη χρηματοοικονομική σταθερότητα

Νίκος Αυλώνας,

Πρόεδρος Κέντρου Αειφορίας (Center for Sustainability and Excellence)

Επισκέπτης Καθηγητής Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών (iMBA)

Πολλές κεντρικές τράπεζες ανά τον κόσμο προσπαθούν να αντιμετωπίσουν την χρηματοοικονομική ζημία που προκλήθηκε από την πανδημία του COVID-19. Ο COVID-19 μπορεί να αποτελέσει ένα καλό παράδειγμα που απεικονίζει πώς κίνδυνοι έξω από το χρηματοπιστωτικό σύστημα μπορούν να επηρεάσουν τις αγορές και τις οικονομίες, υπογραμμίζοντας τη σημασία της ετοιμότητας. Ωστόσο, η χρηματοοικονομική σταθερότητα δεν επηρεάζεται μόνο από εξωγενείς κινδύνους όπως πανδημίες ή τρομοκρατία, αλλά και από την κλιματική αλλαγή.

Παγκόσμιες δράσεις

Οι επιπτώσεις της αλλαγής του κλίματος είναι πλέον αναπόφευκτες και έχουν άμεσες επιπτώσεις για τις επιχειρήσεις. Η Ευρώπη γνώρισε ακραία κύματα θερμότητας τα τελευταία χρόνια, ενώ κοινότητες και επιχειρήσεις έχουν ήδη αρχίσει να αισθάνονται τον αντίκτυπο. Τον Δεκέμβριο του 2019, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία, ένα γενικό πρόγραμμα δράσεων για τη μετατροπή της ευρωπαϊκής οικονομίας, βάσει της οποίας έχει καθορίσει έναν νέο “φοροοικονομικό” κανονισμό (Taxonomy Regulation) που δημιουργεί νέες νομικές υποχρεώσεις για τη χρηματοπιστωτική αγορά. Όλα αυτά βέβαια, ορίζονται στα πλαίσια των Αρχών για Υπεύθυνη Επένδυση των Ηνωμένων Εθνών (Principles for Responsible Investment – UNPRI) που στόχο έχουν την ανάπτυξη ενός πιο βιώσιμου παγκόσμιου χρηματοπιστωτικού συστήματος.

Πώς προκαλείται αστάθεια

Πώς θα μπορούσε η κλιματική αλλαγή να επηρεάσει τον χρηματοοικονομικό τομέα; Η απάντηση είναι μέσω οικονομικής και νομισματικής αστάθειας. Αυτό θα μπορούσε να ήταν αποτέλεσμα της μειωμένης ικανότητας του δανειολήπτη να εξοφλήσει τα χρέη του, της αλλαγής της αντίληψης των επενδυτών ή των προβλημάτων στην αγορά διατραπεζικών δανείων.

Η περίπτωση της Ν.Ζηλανδίας

Αυτό ακριβώς προσπαθεί να προλάβει η Νέα Ζηλανδία με την παρουσίαση ενός σχεδίου κατά το οποίο τράπεζες, διαχειριστές χρημάτων και άλλα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα θα υποχρεούνται να αναφέρουν τους κλιματικούς κινδύνους που αντιμετωπίζουν. Συγκεκριμένα, χρηματοπιστωτικοί οργανισμοί με περιουσιακά στοιχεία άνω του ενός δισεκατομμυρίου δολαρίων θα πρέπει να εκδίδουν ετήσιες γνωστοποιήσεις, όπου θα φαίνεται πώς το το διοικητικό συμβούλιο μιας εταιρείας αξιολογεί και χειρίζεται κινδύνους που σχετίζονται με το κλίμα. Σε περίπτωση που αρνηθούν να τις εκδώσουν, τότε θα πρέπει να εξηγήσουν γιατί.

Αν εγκριθεί το παραπάνω σχέδιο, η Νέα Ζηλανδία μπορεί να γίνει η πρώτη χώρα στον κόσμο που θα εφαρμόσει μία τέτοια νομοθεσία. Αντίστοιχη προσπάθεια έγινε το 2019 και από τις ΗΠΑ με τον «Νόμο περί αποκάλυψης κινδύνων για το κλίμα», κατά τον οποίο όλες οι δημόσιες εταιρείες έπρεπε να αναφέρουν τους χρηματοοικονομικούς τους κινδύνους σχετικούς με το κλίμα. Παρόλα αυτά, δεν έχει εφαρμοσθεί επίσημα ακόμα.