Όσα Πρέπει να Γνωρίζουν οι Επιχειρήσεις για το πακέτο Omnibus

Το Πακέτο Omnibus της ΕΕ: Όσα Πρέπει να Γνωρίζουν οι Επιχειρήσεις

Καθώς η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε το πολυσυζητημένο πακέτο Omnibus, το ρυθμιστικό τοπίο Βιωσιμότητας στην Ευρώπη αναμένεται ότι θα υποστεί  μια σημαντική μεταμόρφωση. Οι τελευταίες εξελίξεις από τη συνεδρίαση της 26ης Φεβρουαρίου σηματοδοτούν μια αξιοσημείωτη στροφή προς την καθαρή ενέργεια και την ασφάλεια εφοδιασμού ενέργειας, παρέχοντας μεγαλύτερη σαφήνεια σχετικά με τη Βιομηχανική Συμφωνία Καθαρότητας (Clean Industrial Deal) και το Πακέτο Απλοποίησης Omnibus.

Οι πρωτοβουλίες αυτές αποσκοπούν στην ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας και της ανθεκτικότητας της οικονομίας της ΕΕ. Ωστόσο, η προσέγγιση έχει πλέον μετατοπιστεί από την πρωτοβουλιακή-ηγετική, στην παρακολουθηματική αντίδραση στα όσα συμβαίνουν στο πεδίο της πράσινης μετάβασης υπό το πρίσμα της περίπλοκης γεωπολιτικής κατάστασης. Η απορρύθμιση αποτελεί πλέον μια σαφή τάση, αλλά η εξάρτηση από πρώτες ύλες εξακολουθεί να περιορίζει την ανάπτυξη της Ευρώπης.

Τι σημαίνει το Πακέτο Omnibus

Στο πλαίσιο ευρύτερων πρωτοβουλιών της ΕΕ, όπως η Πυξίδα Ανταγωνιστικότητας (Competitiveness Compass) και η Βιομηχανική Συμφωνία Καθαρότητας, το πακέτο Omnibus στοχεύει στη μείωση της γραφειοκρατίας και του διοικητικού κόστους για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας. Οι επίσημες εκτιμήσεις υποδεικνύουν ότι τα μέτρα αυτά θα μπορούσαν να εξοικονομήσουν δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως και να ξεκλειδώσουν επενδύσεις ύψους έως 50 δισεκατομμυρίων ευρώ από τον δημόσιο και ιδιωτικό τομέα. Παρόλο που οι επιχειρήσεις υποδέχονται με ανακούφιση τα νέα, οι ειδικοί στη βιωσιμότητα προειδοποιούν για τους κινδύνους που προκύπτουν από τη χαλάρωση του κανονιστικού πλαισίου.

Τρέχουσα Κατάσταση

• Η ανταγωνιστικότητα και η ανθεκτικότητα παραμένουν πρωταρχικοί στόχοι.
• Η απαλλαγή από τον άνθρακα και η κυκλική οικονομία είναι κρίσιμες για τη μείωση της εξάρτησης από εξωτερικές πηγές.
• Αναμένεται βραδύτερη οικονομική ανάπτυξη λόγω της εξάρτησης από εισαγόμενες πρώτες ύλες για την πράσινη μετάβαση.
• Η υπερβολή εξάρτηση από πρώτες ύλες παρεμποδίζει τις προσπάθειες ηλεκτροδότησης και απαλλαγής από τον άνθρακα.
• Η ενίσχυση της βιώσιμης χρηματοδότησης και η φιλικότερη προς τις επιχειρήσεις ενεργειακή αποδοτικότητα παραμένουν βασικές προτεραιότητες.

Βασικές Αλλαγές του Πακέτου Omnibus

1. Μεταρρυθμίσεις στην Οδηγία για υποβολή Εκθέσεων Εταιρικής Βιωσιμότητας (CSRD)

• Περιορισμός του πεδίου εφαρμογής: Μόνο μεγάλες επιχειρήσεις με πάνω από 1.000 εργαζόμενους και συγκεκριμένα οικονομικά όρια υποχρεούνται να υποβάλουν έκθεση. Περίπου το 80% των εταιρειών εξαιρείται από την υποχρεωτική αναφορά. Ωστόσο στην παρούσα φάση τουλάχιστον, οι εταιρείες που εμπίπτουν στην 1^η φάση της CSRD (εισηγμένες που απασχολούν πάνω από 500 άτομα) προετοιμάζουν το διάστημα αυτό τις Εκθέσεις τους με βάση τις απαιτήσεις του προτύπου ESRS κανονικά.
• Επέκταση προθεσμιών: Οι εταιρείες που έπρεπε να συμμορφωθούν έως το 2025 ή το 2027 έχουν πλέον περιθώριο έως το 2028.
• Απλοποίηση απαιτήσεων δεδομένων: Η αναθεώρηση θα μειώσει  τους δείκτες ESRS διατηρώντας παράλληλα την αρχή της Διπλής Ουσιαστικότητας (Double Materiality).
• Δεν θα υιοθετηθούν τομεακά πρότυπα.
• Δεν απαιτείται Εύλογη (Reasonable Assurance) διασφάλιση, αλλά διατηρείται η περιορισμένη διασφάλιση (Limited Assurance)
• Περιορισμός αιτήσεων δεδομένων για μεγαλύτερες εταιρείες.

2. Προσαρμογές στην Οδηγία Εταιρικής Δέουσας Επιμέλειας για τη Βιωσιμότητα (CSDDD)

• Περιορισμός πεδίου εφαρμογής: Ισχύει μόνο για άμεσους επιχειρηματικούς εταίρους (Tier 1), όχι για έμμεσους προμηθευτές, εκτός και αν υπάρχει υποψία ότι υπάρχει πιθανό ρίσκο για την εταιρεία σε επόμενο επίπεδο της προμηθευτικής της αλυσίδας.
• Κύκλος Αναθεώρησης: Ο έλεγχος και τα όποια μέτρα θα αναθεωρούνται κάθε πέντε χρόνια, εκτός αν σημειωθούν σημαντικές αλλαγές και συντρέχει λόγος που δύναται να επηρεάσει τη λειτουργία της εταιρείας.
• Προσαρμογές προστίμων: Τα πρόστιμα θα είναι αναλογικά και όχι βάσει κύκλου εργασιών.
• Οι διατάξεις για την αστική ευθύνη έχουν αποδυναμωθεί.

3. Αναθεωρήσεις στην Ταξονομία της ΕΕ & στον Μηχανισμό Συνοριακής Προσαρμογής Άνθρακα (CBAM)

• Ταξονομία της ΕΕ: Υποχρέωση αναφοράς μόνο για εταιρείες με ετήσια έσοδα άνω των 450 εκατομμυρίων ευρώ. Απλοποίηση του πλαισίου αναφοράς κατά 70%.
• CBAM (Carbon Border Adjustment Mechanism):
  • Απλοποιημένη δομή: 90% των εταιρειών εντός πεδίου εξαιρούνται από άμεση ρύθμιση.
  • Παρόλα αυτά, το 99% των εκπομπών εξακολουθεί να καλύπτεται.
  • Εισαγωγή εθελοντικού συστήματος πιστοποίησης ΕΕ.
  • Εξαίρεση για πολλές ΜΜΕ μέσω νέου ορίου ετήσιων εκπομπών.

Τι σημαίνουν τα παραπάνω για τους επαγγελματίες Βιώσιμης Ανάπτυξης ESG

• Μείωση διοικητικού κόστους: Τα εκτιμώμενα 6,4 δισεκατομμύρια ευρώ ετήσιων εξοικονομήσεων μπορούν να επενδυθούν στην καινοτομία βιωσιμότητας αντί για συμμόρφωση.
• Ανησυχίες στην προτεραιοποίηση: Ο περιορισμός των απαιτήσεων αναφοράς μπορεί να απομειώσει τη σημασία που αποδίδουν οι εταιρείες σε περιβαλλοντικά και κοινωνικά ζητήματα.
• Στρατηγικές Προσαρμογές: Οι επιχειρήσεις πρέπει να ευθυγραμμίσουν τις στρατηγικές συμμόρφωσης με τα νέα όρια και προθεσμίες.
• Ισορροπία μεταξύ Αποδοτικότητας και Λογοδοσίας: Οι εταιρείες πρέπει να βρουν τη σωστή ισορροπία μεταξύ της μείωσης της γραφειοκρατίας και της διατήρησης των φιλοδοξιών βιωσιμότητας.

Εν αναμονή εξελίξεων

Καθώς το πακέτο Omnibus αναμένεται να συζητηθεί στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, οι ενδιαφερόμενοι φορείς πρέπει να παραμείνουν σε εγρήγορση. Ενώ η προτεινόμενη απορρύθμιση φαίνεται ότι στόχο έχει να μειώσει την πίεση στις επιχειρήσεις, οι προσδοκίες ότι η Ευρώπη θα παραμείνει ρυθμιστής στον τομέα του περιβάλλοντος και της βιώσιμης ανάπτυξης ίσως διαψευσθούν. Οι επόμενοι μήνες θα δοκιμάσουν την ικανότητα της Ευρώπης να απλοποιήσει τους κανονισμούς, διατηρώντας παράλληλα τις περιβαλλοντικές και κοινωνικές της ευθύνες.

Για την περαιτέρω ενίσχυση της ενσωμάτωσης της Βιωσιμότητας, πρέπει να ληφθούν υπόψη αρκετές βασικές μεταρρυθμίσεις που περιγράφονται στη στρατηγική κλιματικής ένταξης της ΕΕ:

• Ενοποίηση των Κανονισμών για το Κλίμα: Ένα ενοποιημένο νομικό πλαίσιο που ενσωματώνει όλες τις πτυχές της αναφοράς Βιωσιμότητας, συμπεριλαμβανομένης της αρχής “Μη Πρόκλησης Σημαντικής Βλάβης” (DNSH), θα βελτιώσει τη συνοχή.
• Βελτίωση των Μετρήσεων Αξιολόγησης: Η εφαρμογή επιστημονικά αυστηρών και διαφανών μεθόδων αξιολόγησης των συνεισφορών στη Βιωσιμότητα θα ενισχύσει τη λογοδοσία και θα μειώσει τους κινδύνους «πράσινου ξεπλύματος» (“greenwashing risks”).
• Ενίσχυση της Μέτρησης Επιπτώσεων: Η μετάβαση από τις εκ των προτέρων εκτιμήσεις στις εκ των υστέρων αξιολογήσεις θα παρέχει μια πιο ξεκάθαρη εικόνα της πραγματικής αποτελεσματικότητας των επενδύσεων στην εταιρική βιωσιμότητα.
• Τυποποίηση Αξιολογήσεων Βιωσιμότητας: Ένα ενοποιημένο πλαίσιο σε όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ θα διασφαλίσει ότι η χρηματοδότηση για το κλίμα κατευθύνεται πραγματικά σε πρωτοβουλίες με ουσιαστικό αντίκτυπο.
• Αύξηση της Διαφάνειας στις Πράσινες Επενδύσεις: Ένα δημόσια προσβάσιμο σύστημα αναφοράς που καταγράφει τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις και τις δαπάνες θα ενισχύσει την εμπιστοσύνη και τη λογοδοσία.

Το πακέτο Omnibus της ΕΕ αντανακλά μία σοβαρή προσπάθεια εξισορρόπησης μεταξύ αφενός της ανάγκης απλοποίησης των κανονισμών και αφετέρου της διατήρησης των φιλοδοξιών Βιωσιμότητας της Ευρώπης. Οι επιχειρήσεις και οι φορείς χάραξης πολιτικής πρέπει να συνεργαστούν για να διασφαλίσουν ότι αυτές οι μεταρρυθμίσεις δεν θα υπονομεύσουν ακούσια την πράσινη μετάβαση της ΕΕ.

Οι επαγγελματίες βιώσιμης ανάπτυξης ESG χρειάζεται  να υιοθετήσουν μια pro-active στάση, αξιοποιώντας τις θετικές επενέργειες διάχυσης του Omnibus, ενώ ταυτόχρονα προωθούν ισχυρούς δείκτες περιβαλλοντικών μετρήσεων, προκειμένου να διατηρήσουν ψηλά τον πήχη για την επίτευξη μακροπρόθεσμων ESG στόχων και επιχειρηματικής απόδοσης. Η διαρκής ενημέρωση και προσαρμογή θα είναι το κλειδί για την επιτυχή πλοήγηση σε αυτό το εξελισσόμενο ρυθμιστικό τοπίο.

Κατά τη διάρκεια του διήμερου Διεθνούς Προγράμματος Πιστοποίησης Στελεχών Βιώσιμης Ανάπτυξης – ESG, στις 2 και 3 Απριλίου θα παρουσιαστούν οι αλλαγές που προβλέπονται βάσει του OMNIBUS και πώς οι αλλαγές αυτές αναμένεται να σας επηρεάσουν, ενώ παράλληλα θα παρουσιαστούν και τα αποτελέσματα της 12^ης ετήσιας έρευνας που διεξάγει το Κέντρο Αειφορίας (CSE), η οποία αναδεικνύει κρίσιμα συμπεράσματα σχετικά με την εφαρμογή των κριτηρίων ESG από τις ελληνικές επιχειρήσεις.