Η κατάσταση των Ελληνικών Βιομηχανιών στα κριτήρια ESG

Προκλήσεις και Ευκαιρίες

Οι ελληνικές βιομηχανίες βρίσκονται πλέον στο επίκεντρο της συζήτησης για τα κριτήρια ESG (Περιβαλλοντικά, Κοινωνικά και Διακυβέρνησης), καθώς η Ευρώπη μεταβαίνει σε ένα πιο βιώσιμο και υπεύθυνο μοντέλο λειτουργίας. Τα κριτήρια ESG έχουν αποκτήσει ιδιαίτερη σημασία τα τελευταία χρόνια, καθώς οι επενδυτές, οι πελάτες και οι τράπεζες απαιτούν ολοένα και περισσότερο διαφάνεια και υπευθυνότητα σε περιβαλλοντικά και κοινωνικά και θέματα εταιρικής διακυβέρνησης βάση συγκεκριμένων κριτηρίων που ξεπερνούν τα 100.

Υπάρχουσα κατάσταση και προκλήσεις

Οι ελληνικές βιομηχανίες αντιμετωπίζουν ήδη μια σειρά από προκλήσεις που επηρεάζουν την ανταγωνιστικότητα, την ανάπτυξη και τη βιωσιμότητά τους σε ένα διαρκώς μεταβαλλόμενο παγκόσμιο περιβάλλον. Οι μεγαλύτερες προκλήσεις που έχουν αντιμετωπίζουν περιλαμβάνουν:

-Υψηλό Κόστος Ενέργειας

Το κόστος ενέργειας αποτελεί έναν από τους μεγαλύτερους παράγοντες κόστους για τις βιομηχανίες στην Ελλάδα. Οι αυξήσεις στις τιμές της ηλεκτρικής ενέργειας και των καυσίμων έχουν σημαντικό αντίκτυπο στο λειτουργικό κόστος, ιδίως για τις ενεργοβόρες βιομηχανίες.

 -Πολύπλοκο Ρυθμιστικό Πλαίσιο

Οι ελληνικές βιομηχανίες βρίσκονται αντιμέτωπες με ένα πολύπλοκο και συχνά ασταθές ρυθμιστικό πλαίσιο. Η γραφειοκρατία, η συχνή αλλαγή νομοθεσίας και η αργή διαδικασία αδειοδότησης μπορούν να καθυστερήσουν σημαντικά τις επενδύσεις και να αυξήσουν το λειτουργικό κόστος.

-Έλλειψη Ρευστότητας και Πρόσβασης σε Χρηματοδότηση

Οι μικρομεσαίες βιομηχανίες στην Ελλάδα αντιμετωπίζουν μεγάλες δυσκολίες στην πρόσβαση σε χρηματοδότηση, είτε από τράπεζες είτε από κεφάλαια επιχειρηματικού κινδύνου. Η έλλειψη ρευστότητας περιορίζει την ικανότητά τους να επενδύσουν σε νέες τεχνολογίες, να επεκταθούν και να καινοτομήσουν, κάτι που είναι κρίσιμο για την αύξηση της παραγωγικότητας και της ανταγωνιστικότητάς τους.

-Ανταγωνισμός από το Εξωτερικό

Η παγκοσμιοποίηση και η ελεύθερη αγορά έχουν οδηγήσει σε έντονο ανταγωνισμό από επιχειρήσεις του εξωτερικού, ειδικά από χώρες με χαμηλότερο κόστος παραγωγής.

-Έλλειψη Εξειδικευμένου Προσωπικού

Παρά την ύπαρξη ενός καλά καταρτισμένου εργατικού δυναμικού, οι ελληνικές βιομηχανίες αντιμετωπίζουν ελλείψεις σε εξειδικευμένο προσωπικό, ειδικά σε τομείς όπως η μηχανική, η τεχνολογία και η καινοτομία. Η «διαρροή εγκεφάλων» (brain drain) των προηγούμενων ετών έχει στερήσει από τη χώρα σημαντικό ανθρώπινο δυναμικό που θα μπορούσε να ενισχύσει τις βιομηχανίες με νέες δεξιότητες και τεχνογνωσία.

Περιορισμένη Έρευνα και Καινοτομία

Ο ρυθμός έρευνας και ανάπτυξης στην Ελλάδα παραμένει περιορισμένος, κυρίως λόγω έλλειψης χρηματοδότησης και συνεργασιών μεταξύ βιομηχανιών και ακαδημαϊκών ιδρυμάτων.

Σε όλες τις παραπάνω προκλήσεις έρχεται να προστεθεί και η μετάβαση στην Πράσινη Οικονομία μέσα κυρίως από την υιοθέτηση των κριτηρίων ESG .

Κάποιες μεγάλες ελληνικές βιομηχανίες έχουν ήδη αναγνωρίσει την αναγκαιότητα συμμόρφωσης με τα κριτήρια ESG. Μεγάλες επιχειρήσεις, κυρίως εισηγμένες στο χρηματιστήριο, έχουν εκδώσει ετήσιες εκθέσεις βιωσιμότητας χωρίς όμως ακόμα να έχουνε ενσωματώσει την βιωσιμότητα στις λειτουργίες τους Αντίστοιχα οι μεσαίες Βιομηχανικές επιχειρήσεις δεν φαίνεται να έχουν ξεκινήσει στην πλειοψηφία τους ενέργειες ενσωμάτωσης και συμμόρφωσης με τις νέες νομοθετικές απαιτήσεις (CSRD, CSDDD) και αναμένεται να αντιμετωπίσουν σημαντικές προκλήσεις από το 2025 τόσο στην διάθεση προϊόντων στους πελάτες τους όσο και στην χρηματοδότηση τους από Τράπεζες.

Όπως αναφέρθηκε και πριν κάποιες μεγάλες Βιομηχανικές Επιχειρήσεις εκδίδουν ετησίως εκθέσεις Βιώσιμες Ανάπτυξης και από το 2026 θα υπάρχει νομοθετική απαίτηση και για τις μεσαίες βιομηχανικές επιχειρήσεις να εκδίδουν εκθέσεις με βάση ιδιαίτερα αυστηρά Eυρωπαϊκά κριτήρια ESG. Αυτές οι Eκθέσεις περιλαμβάνουν μετρήσεις για το περιβαλλοντικό τους αποτύπωμα, τις δράσεις για τη μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, τη διαχείριση των αποβλήτων και την εξοικονόμηση ενέργειας.

Σε επίπεδο κοινωνικής ευθύνης, αρκετές βιομηχανίες μεγάλες και μεσαίες υιοθετούν πολιτικές που προωθούν τα ανθρώπινα δικαιώματα, τη δίκαιη μεταχείριση των εργαζομένων, τη συμπερίληψη και την πολυμορφία. Επιπλέον, βελτιώνουν την υγεία και την ασφάλεια στον χώρο εργασίας, επενδύοντας σε εκπαιδευτικά προγράμματα για την ενίσχυση των δεξιοτήτων των υπαλλήλων τους.

Τι μένει να γίνει

Παρά τα θετικά βήματα, υπάρχουν ακόμη προκλήσεις. Πολλές μεσαίες βιομηχανικές επιχειρήσεις (ΜμΕ) αντιμετωπίζουν δυσκολίες στην κατανόηση των κριτηρίων ESG, κυρίως λόγω έλλειψης ενημέρωσης, πόρων και τεχνογνωσίας. Για τον λόγο αυτό χρειάζεται μεγαλύτερη υποστήριξη και καθοδήγηση, τόσο από τις κυβερνητικές αρχές όσο και από κλαδικούς φορείς, για να μπορέσουν να προσαρμοστούν στις νέες απαιτήσεις.

Η υιοθέτηση νέων τεχνολογιών για τη μέτρηση και παρακολούθηση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος και η εισαγωγή πράσινων χρηματοδοτικών εργαλείων θα ενισχύσουν τη μετάβαση προς τη βιωσιμότητα και αρκετά από τα εργαλεία αυτά είναι ήδη διαθέσιμα.

Συνοψίζοντας, οι ελληνικές βιομηχανίες έχουν ξεκινήσει να συμμορφώνονται με τα κριτήρια ESG, αλλά υπάρχει ακόμα σημαντικός δρόμος διανύσουν χωρίς να υπάρχει το απαραίτητο χρονικό διάστημα, μια και το έτος 2025, είναι σταθμός για την ενσωμάτωση των κριτηρίων εσωτερικά και συμμόρφωση με νομοθεσίες και κριτήρια τραπεζών. Η επιτάχυνση της μετάβασης προς μια βιώσιμη και υπεύθυνη επιχειρηματική δραστηριότητα θα απαιτήσει συντονισμένες προσπάθειες από όλους τους εμπλεκόμενους φορείς αλλά κυρίως κατανόηση από τις ηγεσίες των εταιρειών ότι είναι θέμα επιβίωσης τους και όχι επιλογή.